Dłużnik alimentacyjny może stracić prawo jazdy za unikanie płatności

Niepłacenie alimentów to problem, który dotyka tysiące rodzin i poważnie obciąża system pomocy społecznej.

Aby skłonić dłużników do regulowania zaległości, ustawodawca przewidział szereg sankcji – jedną z najsurowszych i zarazem najbardziej dotkliwych jest administracyjne zatrzymanie prawa jazdy. W praktyce oznacza to, że osoba unikająca płatności alimentów może zostać pozbawiona możliwości legalnego prowadzenia pojazdów, co bywa szczególnie uciążliwe, gdy źródłem jej dochodu jest praca wymagająca mobilności.

Utrata uprawnień kierowcy nie jest jednak karą automatyczną. To ostatni etap urzędowej procedury, uruchamianej dopiero po spełnieniu jasno określonych warunków – przede wszystkim po bezskutecznej egzekucji komorniczej i stwierdzeniu, że dłużnik nie współpracuje z organem właściwym w sprawach alimentów.

Sankcja ma charakter prewencyjny: z jednej strony zwiększa szansę, że zaległe świadczenia trafią do dzieci, z drugiej – motywuje dłużnika do podjęcia realnych działań naprawczych.

Warto przeczytać: Kiedy i jak wystąpić o podwyższenie alimentów?

W niniejszym artykule omawiamy krok po kroku, na jakiej podstawie prawnej można odebrać prawo jazdy dłużnikowi alimentacyjnemu, jak wygląda sama procedura, jakie niesie konsekwencje oraz co zrobić, by odzyskać dokument i uniknąć dalszych problemów.

Jaka jest podstawa prawna cofnięcia prawa jazdy za niepłacenie alimentów?

Podstawę prawną cofnięcia prawa jazdy dłużnikowi alimentacyjnemu stanowią:

1. Ustawa z 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (t.j. Dz.U. 2025 poz. 438) –
   • art. 5 ust. 3a–3d i 3f–3g określają, że gdy:
     • egzekucja alimentów jest bezskuteczna co najmniej przez dwa miesiące, oraz
     • dłużnik nie współpracuje z organem właściwym (odmawia wywiadu alimentacyjnego, nie składa oświadczenia majątkowego, nie podejmuje pracy),
       organ gminy składa do starosty wniosek o zatrzymanie prawa jazdy. sip.lex.pl+1
2. Ustawa z 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (t.j. Dz.U. 2024 poz. 2481) –
   • art. 102 ust. 1 pkt 4–5 i ust. 1a–4 dają staroście kompetencję do wydania decyzji administracyjnej o cofnięciu lub przywróceniu uprawnień, po otrzymaniu wniosku organu alimentacyjnego i po przekazaniu informacji do Centralnej Ewidencji Kierowców. LexLege
3. Kodeks karny, art. 209 § 1–§ 1a – przewiduje odpowiedzialność karną (grzywna, ograniczenie albo pozbawienie wolności) za uporczywe uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego; choć nie jest to podstawa do zatrzymania prawa jazdy, sankcja karna działa równolegle i może być wszczęta niezależnie.

W praktyce procedura wygląda tak: gmina stwierdza przesłanki z ustawy alimentacyjnej, składa wniosek do starosty, a starosta – korzystając z uprawnień z ustawy o kierujących pojazdami – wydaje decyzję o cofnięciu prawa jazdy do czasu spełnienia ustawowych warunków (m.in. regularne płacenie ≥ 50 % bieżących alimentów przez sześć kolejnych miesięcy lub całkowita spłata zaległości).

Kto może złożyć wniosek o zatrzymanie prawa jazdy za niepłacenie alimentów?

Wniosek o zatrzymanie prawa jazdy z powodu niepłacenia alimentów może złożyć wyłącznie „organ właściwy dłużnika”, czyli w praktyce:

Kto dokładnie?	Podstawa prawna	Uwagi praktyczne
wójt, burmistrz lub prezydent miasta (działający samodzielnie albo przez upoważnioną komórkę – najczęściej gminny / miejski ośrodek pomocy społecznej)	art. 5 ust. 3b pkt 2 ustawy z 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów	Organ składa wniosek do starosty dopiero wtedy, gdy decyzja uznająca dłużnika za uchylającego się od płacenia alimentów stała się ostateczna i po sprawdzeniu w CEPiK, że ma on prawo jazdy. LexLege

Kto NIE może złożyć bezpośrednio wniosku o zatrzymanie prawa jazdy za niepłacenie alimentów?

• Wierzyciel alimentacyjny (rodzic/opiekun dziecka) – może jedynie zwrócić się do gminy o podjęcie działań wobec dłużnika.
• Komornik, policja czy prokuratura – nie mają kompetencji do wnioskowania o cofnięcie uprawnień; ich rola ogranicza się do egzekucji lub ewentualnego ścigania karnego (art. 209 k.k.).
• Starosta – działa wyłącznie „na wniosek” organu gminy; nie wszczyna postępowania z urzędu.

Jak wygląda ścieżka administracyjna?

1. Bezskuteczna egzekucja + brak współpracy dłużnika
   Organ gminy stwierdza co najmniej dwumiesięczne zaległości i fakt, że dłużnik uchyla się od wywiadu alimentacyjnego lub innych obowiązków ustawowych.
2. Decyzja o uznaniu za uchylającego się (ostateczna).
3. Wniosek gminy do starosty o zatrzymanie prawa jazdy wraz z odpisem decyzji (art. 5 ust. 3b).
4. Decyzja starosty – formalnie cofa uprawnienia i odnotowuje to w CEPiK.

Dopiero wypełnienie warunków z art. 5 ust. 6 (regularne spłacanie ≥ 50 % bieżących alimentów przez 6 mies. lub spłata całości zadłużenia) pozwala gminie złożyć kolejny wniosek – tym razem o uchylenie decyzji i zwrot prawa jazdy. LexLege

Masz problem z alimentami jako wierzyciel lub dłużnik?

Kancelaria KW Mediator oferuje profesjonalne usługi prawne.

Skontaktuj się z nami już dziś. Od ponad 15 lat prowadzimy sprawy rodzinne i egzekucyjne, z ponad 700 skutecznie zakończonymi postępowaniami alimentacyjnymi. Znamy wszystkie ścieżki prawne: od negocjacji planów spłaty po reprezentację przed sądem i urzędami — w tym przy cofnięciu lub przywróceniu prawa jazdy.

📞 Zadzwoń teraz. Pierwsza konsultacja jest bezpłatna i niezobowiązująca. Oddaj formalności w ręce doświadczonych prawników i zacznij odzyskiwać finansowy spokój już dziś.